Substantivos
Le substantivo es la nómino di on persono, on loco, aut on coso, et haban dua tipos: comuna et propria.
Comuna nóminos
Comuna nóminos es generisca vocábulos cua índican membros di clasos di personos, locos, aut cosos. En Romániço, omna comuna nómino finan per -o:
maģo |
provincio |
anelo |
La pluralo adjuntan -s:
maģos |
provincios |
anelos |
Homi potan substantivifer nesubstantivo mere per adjunter -o ad la radiço:
maligno (de maligna) | maligna persono aut coso |
incanto (de incanter) | acto di li cua incantan |
éxtero (de exter) | álico exter áltero |
Homi ne confundes la -o di substantivos en Romániço ad la -o masculisca di Hispanenso et Italienso; omna substantivos en Romániço sive máscula, sive fémina, sive neutra, sive epicena, finan per -o. Dunche por specificher che on substantivo es máscula aut fémina, homi potan adjunter -as- aut -is- ad la radiço:
filio | hijo/hija, figlio/figlia |
filiaso | hijo, figlio |
filiiso | hija, figlia |
senioro | señor/señora, signore/signora |
senioraso | señor, signore |
senioriso | señora, signora |
Notes che homi uses -as- et -is- mere por eviter posíbila confusitio. Paraulante sopre Senioros Smith, exemple, homi forse besoniun distinguer Senioraso Smith de Senioriso Smith, mas ne adparaulante uno aut la áltero directe (cascunos es Senioro Smith).
Propria nóminos et extranearia vocábulos
Propria nóminos nominizan personos, locos, aut cosos particulara, et como ecuilos ne haban gramatichisca finajos; homi tractan los como je nealterifébila extranearia mutuedos, pronuntienda tam próxime ad la originiscos cam posíbila secuno la límitos di la fonetichisca sistémato di Romániço. Je los indígene scribita per la Romana alfabeto (inclusante Latinensa transscribos je Grechensa, Bibliisca et áltera nóminos) homi transscriban sine cambio; je los scribita per áltera alfabetos homi transscriban fonétiche. Tala vocábulos inclusan nóminos di individuos et anche vocábulos cua es exclusive nationisca aut lochisca:
Shakespeare | Shakespeare |
Khrushçhóv | Хрущёв |
Wałęsa (aut Walesa) | Wałęsa |
Sheol | Sheol / שְׁאוֹל |
dogecoin | dogecoin |
samurái | samurai / 侍 |
Beijíng | Běijīng / 北京 |
Lisboa | Lisboa |
New York | New York |
München (aut Munchen) | München |
Moskvá | Москва |
Homi debeban user anche la extranearia formo plurala, se li existan et homi sapan li: una fida'i, dua fida'iyin, una pound, dua pounds. Se li ne existan aut homi ne sapan li, homi potan pluralifer la adjectivos di la vocábulo, se li existan et ube necesa, aut adjunter -(o)s (cum la stricheto): dua fida'i, dua pound, las fida'i, las pound, fida'i-s, pound-os.
Cuande homi sapan che on personisca nómino es on nationisca varianto di on internationa comuna nómino (ex, John, Jean, Giovanni, Juan, Hans, et la multa áltera decendantos di Bibliisca Yohanan), homi potan user la nómino sine cambio, aut user luya formo Latinensa aut Latinensifita secuno la secuanta normos:
- An nóminos facte Grechi-Romanisca, uses la formo nominativa. Homi scriban vocala v como je u, gv et qv como gu et qu; homi pronuntian la vocalos Románice, la digramos ae [aj], ch [k], ph [f], th [θ aut tʰ], mas áltere la pronuntio es clásica:
Georgius [ge-ˈor-gi-us] Laurentius [law-ˈren-ti-us] Caesar [ˈkaj-sar] Scipio [ˈski-pi-o] Philippus [fi-ˈlip-pus] Iulius [ˈju-li-us] Lucas [ˈlu-kas] Socrates [ˈso-kra-tes] Venus [ˈwe-nus] - Se la nómino es on Hebreensa de la Biblio, uses la formo nedeclinébila — ecuilo es, inter Abraham et Abrahamus, selectes Abraham. Pronuntio es Latinensa, mas la líteros ae (cuome en Israel) homi pronuntian aparte ('is-ra-el):
:
Raphael ['ra-fa-el] Michael ['mi-ka-el] Moses [ˈmo-ses] Salomon [ˈsa-lo-mon] Iesus [ˈje-sus] Ioannes [jo-ˈan-nes] - Se la nómino es Germanichensa aut Celtensa, masculisca nóminos cua finan per on consonanto adjuntan us ad si, feminisca nóminos adjuntan a:
Bediverus Bedivere, Bedwyr Beovulfus Beowulf Ludovicus Ludwig, Louis, Luigi, Hludwig, etc. Valterius Walter, Walthari, Waltheri Varnerius Warner, Werner, Warinhari, Warinheri Guenivara Guinevere, Gwenhwyfar, Jennifer, etc. Vido* Guido, Guy, Wido, etc. Vilhelmus* William, Wilhelm, Guillermo, etc. Volfgangus Wolfgang Úlfilas Ulfilas, Wulfila
Homi potan elisioner la desinentios di propria nóminos Latinensa aut Latinensifita en Romániço por adjunter sufixos: Iacobus, Iacobisto, Iacobus Iacóbido.
Propria nóminos Romanicifita
Homi potan, se asíc inclinata, pluse vader et complete Romanicifer nóminos Latinensifébila (inclusante le loc-nóminos) per le facer lo secuanta:
- Genitivifes los et marchizes accentos ne ante-última. Secue ápliches la orthografío et pronuntio di Romániço: Cambies la desinentios -ae ad -a, -i et -us ad -o, -is et -ei ad -e. Poste cambies q ad c; sce-, sci- ad ce-, ci-, æ et œ ad e; -nct- ad -nt-; ph ad f; ch [x] ad c, excepte ante e aut i; consonanta y ad j, vocala y ad i; dupla líteros ad únupla:
Georgio GEÓRGIVS (gen. GEÓRGIÍ) Laurentio LAVRENTIVS (gen. LAVRENTIÍ) Césare CAESAR (gen. CAESARIS) Cipione SCÍPIO (gen. SCIPIÓNIS) Filipo PHILIPPVS (gen. PHILIPPÍ) Julio IV́LIVS (gen. IV́LIÍ) Luca LV́CÁS (gen. LV́CAE) Sócrate SÓCRATÉS (gen. SÓCRATIS) Vénere VENVS (gen. VENERIS) Carthágine CARTHÁGO (gen. CARTHÁGINIS) - Se la nómino es on Hebreensa de la Biblio, uses la formo di anticua Grechenso, elisionante la finisca s di masculisca nóminos. Adjuntes -e se la nómino finan per -el, -om aut -on, -o se li finan per áltera consonanto, aut nulo se li finan per on vocalo. Orthografío es Romanicifita cuome súpere, ecepte che homi cambies ae ad [e] post [k], et la lítero h, alicuande conservata en Latinenso (ex. A(h)aron, Io(h)annes), es conservata anche hic:
Rafaele Ραφαήλ (Rafaél) Michele Μῐχᾱήλ (Mikhaél) Mosé Μωσῆς (Mosés) Abrahamo Ἀβραάμ (Abraám) Davido Δαυίδ (Dauíd) Jácobo Ἰάκωβος (Íakobos) Jesú Ἰησοῦς (Iesóus) Johane Ἰωάννης (Ioánnes) Sara Σάρα (Sára) Salomone Σᾰλομών (Salomón) - La régulos por nóminos Germanichensa et Celtensa es la metípsima cam por las Latinensa, excepte je che masculisca nóminos cua finan per on consonanto adjuntan o ad si vice di us: Bedivero, Beovulfo, Ludovico, Vilhelmo, Vidone, etc.
Cuome cunche homi transscriban nóminos, omna los haban tria formos: curta, familiara diminutioniva, et afectionosa diminutioniva. La unésimo homi productan per simpla truncationo, cuande posíbila; la duésimo per le adjunto je -i ad on curta formo; la triésimo per le adjunto je -uci- ad álica cunche formo:
Vilhelmus (aut Vilhelmo) | plena formo |
Vil | curta formo |
Vili | familiara diminutionivo |
Vilucio | afectionosa diminutionivo |
Fine, homi potan traducter directe ad Romániço nóminos cua facte es Anglensifos je áltera nóminos:
Sperantia “Speri” Letitia Glass | Esperanza “Hopey” Leticia Glass |
Pelegrino “Regineto” Tuc | Peregrin “Pippin” Took(calcationita de Razanur “Razar” Tûk) |
Paesos et gentilicios
La nómino di paesos, océanos, et internationa fluvios et montaneados retentan sua Latinensa (aut Latinensifita) formos, mas conforme ad la orthografío di Romániço et, ube necesa, alterifite pro regulaschitio:
África |
América |
Asia |
Europa |
Çhina |
Costarica |
Peruvia |
Rusia |
Usona* |
Mediteráneo |
Pacífico |
Balcanos |
En multa linguaģos, la nómino di la habitantos di on paeso es cuidi-vece la basamento por la nómino di la paeso et di la linguaģo (ex., “Anglia” et “Anglenso” de la anticua Ængle), cuidi-vece lo inversa (ex., “Congano” de “Congo”). En la duésima caso, la linguaģo potan vice derivationezer de la ethno cuya linguaģo li es (“Hispanenso” case di México), aut haber sua propria nómino (“Suahilio” case de Chenia).
Cuancam ecuisto es vera anche en Romániço (Anglia aluse je la Anglos, Conganos aluse je Congo), homi nominizan pópulos moderna aluse ne je la ethno de cua los decendin, mas je la paeso di cua los es civos. On persono legasche habitanta Anglia, dunche, es on Angliano, sive ethne Angla sive ne; on civo di Britania es on Britaniano — lo ne importan che la anticua Britanos cua donin ad Britania sua nómino ne plu existan.
Homi potan stenografier la nóminos di linguaģos per la adjunter -enso ad la nómino di on paeso, exemple Çhinenso “la linguaģo di Çhina”, plu specifichébila come Mandarinenso, Guandonghenso, aut multa álteros. Usonenso referentian Anglenso Americana. Gualienso “la linguaģo di Gualia”, por áltera parto, ne es Gualenso, mas Anglenso; pro ecuilo, homi generale plu exacte nominizan on linguaģo aluse ne je la paeso cua paraulan li, mas je la pópulo cua unésime paraulin li (Anglenso “la linguaģo di le Anglo”, ube cunche li hábitan; Anglienso “la linguaģo di Anglia”).