Substantivos
On substantivo es la nómino di on persono, on loco, aut on coso, et haban dua subspecios: comuna et propria.
Comuna nóminos
Comuna nóminos es generisca vocábulos cua índican membros di clasos di personos, locos, aut cosos. En Romániço, omna comuna nómino finan per -o:
mago |
provincio |
anelo |
La pluralo adjuntan -s:
magos |
provincios |
anelos |
Homi potan substantivifer nesubstantivo mere per adjunter -o ad la radiço:
maligno (de maligna) | maligna persono aut coso |
incanto (de incanter) | acto di li cua incantan |
éxtero (de exter) | álico exter áltero |
Homi ne confuses la -o di substantivos en Romániço ad la -o masculisca di Hispanenso et Italienso; omna substantivos en Romániço sive máscula, sive fémina, sive neutra, sive epicena, finan per -o. Dunche por specificher che on substantivo es máscula aut fémina, homi potan adjunter -içh- aut -is- ad la radiço:
filio | hijo/hija, figlio/figlia |
filiiçho | hijo, figlio |
filiiso | hija, figlia |
senioro | señor/señora, signore/signora |
senioriçho | señor, signore |
senioriso | señora, signora |
Notes che homi uses -içh- et -is- mere por eviter posíbila confuso. Paraulante sopre Senioros Smith, exemple, homi forse besoniun distinguer Senioriçho Smith de Senioriso Smith, mas ne adparaulante uno aut la áltero directe (cascunos es Senioro Smith).
Propria nóminos
Propria nóminos nominizan personos, locos, aut cosos particulara, et cuomo ecuilos ne haban gramatichisca finatcos; homi tractan los cuomo je nealterifébila extranearia mutuedos, pronuntienda tam próxime ad la originiscos cam posíbila secuno la límitos di la fonetichisca sistemo di Romániço. Je los indígene scribita per la Romana alfabeto (inclusante Latinensa transscribos je Grechensa, Bibliisca et áltera nóminos) homi transscriban sine cambio ultre diacríticos; je los scribita per áltera alfabetos homi transscriban fonétiche. Tala vocábulos inclusan nóminos di individuos et anche vocábulos cua es exclusive nationisca aut lochisca:
Shakespeare | Shakespeare |
Chrushçhóv | Хрущёв |
Wałęsa (aut Walesa) | Wałęsa |
Sheol | Sheol / שְׁאוֹל |
dogecoin | dogecoin |
samurái | samurai / 侍 |
Beijíng | Běijīng / 北京 |
Lisboa | Lisboa |
New-York | New York |
München (aut Munchen) | München |
Moscvá | Москва |
Por expreser la pluralo di on extranearia vocábulo, homi potan user la indígena formo se homi sapan li, aut mere adjunter s aut -os (cum la stricheto) cuande necesa: troichi/troicas, Weltschmerzen/Weltschmerz-os
Cuande homi sapan che on personisca nómino es on nationisca varianto di on internationa comuna nómino (ex, John, Jean, Giovanni, Juan, Hans, et la multa áltera decendantos di Bibliisca Yohanan), homi potan user la nómino sine cambio, aut user luya formo Latinensa aut Latinensifita secuno la secuanta normos:
- La pronuntio es la metípsima cam la di Romániço, cum cualca modíficos:
- homi pronuntian ae et oe cuale [e];
- difthongos acensanta ne existan;
- homi pronuntian ch cuale [k] en omna positiono;
- homi pronuntian ph cuale [f];
- An nóminos facte Grechi-Romanisca, uses la formo nominativa:
Georgius [ʤe-ˈor-ʤi-us] Laurentius [law-ˈren-ti-us] Caesar [ˈʦe-sar] Scipio [ˈsʦi-pi-o] Philippus [fi-ˈlip-pus] Iulius [ˈju-li-us] Lucas [ˈlu-kas] Sócrates [ˈso-kra-tes] Venus [ˈve-nus] - Se la nómino es on Hebreenso de la Biblio, uses la formo nedeclinébila — ecuilo es, inter Ábraham et Abrahamus, selectes Ábraham. Homi pronuntian la líteros ae aparte (ex. Ís-ra-el), eccepte post [k], cuande homi combinan los cuomo je [e] mas conservan la originisca accento:
Raphael [ra-'fa-el] Michael [mi-ˈkel] de ántea [mi-'ka-el] Moses [ˈmo-ses] Sálomon [ˈsa-lo-mon] Iesus [ˈje-sus] Ioannes [jo-ˈan-nes] - Se la nómino es Germanichensa aut Celtensa, w eseces u post on consonanto en la metípsima sílabo, mas alterube li eseces v. Masculisca nóminos cua finan per on consonanto adjuntan us ad si, feminisca nóminos adjuntan a:
Bediverus Bedivere, Bedwyr Beovulfus Beowulf Ludovicus Ludwig, Louis, Luigi, Hludwig, etc. Valterius Walter, Walthari, Waltheri Varnerius Warner, Werner, Warinhari, Warinheri Guenivara Guinevere, Gwenhwyfar, Jennifer, etc. Vido Guido, Guy, Wido, etc. Vilhelmus* William, Wilhelm, Guillermo, etc. Volfgangus Wolfgang Úlfilas Ulfilas, Wulfila
Homi potan, se tale inclinata, pluse vader et complete Romanicifer nóminos Latinensifébila (inclusante il loc-nóminos) per il facer lo secuanta:
- Ablativifes los et marchizes accentos ne ante-última. Secue ápliches la orthografío di Romániço: Cambies q ad c; sce-, sci- ad ce-, ci-, æ et œ ad e; -nct- ad -nt-; ph ad f; ch [x] ad c, excepte ante e aut i; consonanta y ad j, vocala y ad i; dupla líteros ad únupla:
Georgio GEÓRGIVS (abl. GEÓRGIÓ) Laurentio LAVRENTIVS (abl. LAVRENTIÓ) Césare CAESAR (abl. CAESARE) Cipione SCÍPIO (abl. SCIPIÓNE) Filipo PHILIPPVS (abl. PHILIPPÓ) Julio IV́LIVS (abl. IV́LIO) Luca LV́CÁS (abl. LV́CÁ) Sócrate SÓCRATÉS (abl. SÓCRATÉ) Vénere VENVS (abl. VENERE) Carthágine CARTHÁGO (abl. CARTHÁGINE) - Se la nómino es on Hebreenso de la Biblio, uses la formo dil anticua Grechenso, elisionante la finisca s di masculisca nóminos. Adjuntes -e se la nómino finan per -el, -om aut -on, -o se li finan per áltera consonanto, aut nulo se li finan per on vocalo. Cambies ch [x] ad c, excepte ante e aut i; ae ad [e] post [k], consonanta y ad j. La lítero h, alicuande conservata en il Latinenso (ex. A(h)aron, Io(h)annes), es conservata anche en Romániço:
Rafaele Ραφαήλ (Rafaél) Michele Μῐχᾱήλ (Mikhaél) Mosé Μωσῆς (Mosés) Abrahamo Ἀβραάμ (Abraám) Davido Δαυίδ (Dauíd) Jácobo Ἰάκωβος (Íakobos) Jesú Ἰησοῦς (Iesóus) Johane Ἰωάννης (Ioánnes) Sara Σάρα (Sára) Salomone Σᾰλομών (Salomón) - La régulos por nóminos Germanichensa et Celtensa es la metípsima cam por il Latinensifo, excepte je che masculisca nóminos cua finan per on consonanto adjuntan o ad si vice di us: Bedivero, Beovulfo, Ludovico, Vilhelmo, etc.
Cuale cunche homi transscriban nóminos, omna los haban tria formos: curta, familiara diminutioniva, et afectionosa diminutioniva. La unésimo homi productan per simpla truncationo, cuande posíbila; la duésimo per il adjunto je -i ad on curta formo; la triésimo per il adjunto je -uci- ad álica cunche formo:
Vilhelmus (aut Vilhelmo) | plena formo |
Vil | curta formo |
Vili | familiara diminutionivo |
Vilucio | afectionosa diminutionivo |
La nómino di paesos, océanos, et internationa fluvios et montaneados retentan sua Latinensa (aut Latinensifita) formos, mas conforme ad la orthografío di Romániço et, ube necesa, alterifite pro regulaschitio:
África |
América |
Asia |
Europa |
Çhina |
Costa-Rica |
Peruvia |
Rusia |
Usona* |
Mediteráneo |
Pacífico |
Balcanos |
En multa linguaģos, la nómino di la habitantos di on paeso es cuidi-vece la basamento por la nómino di la paeso et di la linguaģo (ex., “Anglia” et “Anglenso” de la anticua Ængle), cuidi-vece lo inversa (ex., “Congano” de “Congo”). En la duésima caso, la linguaģo potan vice derivationezer de la ethno cuya linguaģo li es (“Hispanenso” case di México), aut haber sua propria nómino (“Suahilio” case de Chenia).
Cuancam ecuisto es vera anche en Romániço (Anglia aluse je la Anglos, Conganos aluse je Congo), homi nominizan pópulos moderna aluse ne je la ethno de cua los decendin, mas je la paeso di cua los es civos. On persono legasche habitanta Anglia, dunche, es on Angliano, sive ethne Angla sive ne; on civo di Britania es on Britaniano — lo ne importan che la anticua Britanos cua dationin ad Britania sua nómino ne plu existan.
Homi potan stenografier la nóminos di linguaģos per la adjunter -enso ad la nómino di on paeso, exemple Çhinenso “la linguaģo di Çhina”, plu specifichébila cuomo Mandarinenso, Guandonghenso, aut multa álteros. Usonenso réferan ad Anglenso Americana. Cumbrienso “la linguaģo di Cumbria”, por áltera parto, ne es Cumbrenso, mas Anglenso; pro ecuilo, homi generale plu exacte nominizan on linguaģo aluse ne je la paeso cua paraulan li, mas je la pópulo cua unésime paraulin li (Anglenso “la linguaģo di il Anglo”, ube cunche li hábitan; Anglienso “la linguaģo di Anglia”).